BRADAČA – Manastir koji je okupljao prepisivače i predstavljao značajniji verski i...

BRADAČA – Manastir koji je okupljao prepisivače i predstavljao značajniji verski i kulturni centar

Nastao u približno isto vreme kada i manastir Zaova, srušen od strane Turaka, ali za njegovu obnovu je moralo proći mnogo više vremena

Bradača se nalazi u ataru srednjevekovnog pazarnog mesta Kula, jednog od najbogatijih naselja u Braničevu u to vreme. Oko 3 kilometra je udaljen od glavog puta, na šumovitim obroncima brda Kožuh u dolini Bradačkog potoka, skrajnut od glavnih putnih pravaca koji vode dolinama Mlave i Vitovnice.

Foto: TOMC

Crkva posvećena Blagoveštenju je najverovatnije sagrađena krajem XIV i početkom XV veka. U istorijskim izvorima se prvi put pominje 1566. godine, kada je u manastiru stolovao iguman Pankratije. Potom se pominje i u turskim defterima, a 1676. godine posetio ga je patrijarh Arsenije III Crnojević, zatekavši ga u opustelom stanju. Svi kasniji pomeni ukazuju da manastir potom više nije obnavljan. Narodno predanje vezuje nastanak manastira za kult Jelice, čija tragična sudbina je opisana u pesmi „Bog nikome dužan ne ostaje“.

Foto: TOMC

Tokom 1985. i 1986. godine Regionalni zavod za zaštitu spomenika kulture Smederevo je sproveo sistematska arheološka istraživanja temeljnih ostataka crkve. Zidovi crkve bili su očuvani maksimalno do 3 metra visine. Imala je pravilnu orijentaciju sa oltarom na istoku, trikonhalnu osnovu i pripratu odvojenu od naosa pilastrima. Dimenzije crkve su 13X7,5m.

Zidana je od lomljenog i pritesanog kamena vezanog krečnim malterom. Tokom arheoloških istraživanja otkriveni su delovi časne trpeze, pod od opeke, pet grobova, tragovi živopisa i skrivnice. Oko crkve su postojali tragovi slabo očuvanih objekata, koji su verovatno pripadali manastirskim konacima ili trpezariji.

Na osnovu arhitektonskih karakteristika i analogija Regionalni zavod za zaštitu spomenika kulture Smederevo je 1990. obavio radove na konzervaciji i rekonstrukciji crkve, kojoj su tada vraćene liturgijska i manastirska funkcija.

Foto: TOMC

Nastao u približno isto vreme kada i manastir Zaova, srušen od strane Turaka, ali za njegovu obnovu je moralo proći mnogo više vremena. Manastir je obnovljen tek krajem XX veka, na postojećim ruševinama i temeljima starog manastira.

Veliki broj knjiga nestao je u turskim pljačkanjima i paljenjima i srpskim bežanijama i seobama.

Narodno predanje vezuje ovu svetinju za stradanje sestre Jelice, a ono se pripisuje vremenu kneza Lazara. Veruje se da je manastir nastao na mestu gde je pala njena brada. Slično Zaovi i Bradači i ostali manastiri koji su nastali u braničevskom kraju dobijali su imena prema delovima tela rastrgnute sestre Jelice, manastiri: Sestroljin i Rukumija.

KOMENTARIŠI