Naseljavanje vlaha u Velikom Gradištu

Naseljavanje vlaha u Velikom Gradištu

Crkva Svetih arhistratiga u (Velikom) Gradištu pominje se prvi put za vreme austrijske vladavine severnom Srbijom početkom XVIII veka

Gradištanska parohija je 1733. godine bila skoro 90% srpska. Imala je samo 4 naseljena mesta Gradište (50, Srbi), Kusić (25 Srbi i Vlasi), Tribrode (15, Srbi) i Požežena (10, Srbi). Kao što vidimo od 100 domova, najviše 15 je bilo vlaško a ostalo su bili srpski. Sva sela su postojala i 1718. godine uključujući i Kusić tako da ne možemo da donesemo nikakav konkretni zaključak. Po podacima “teftera mitropolitskog taksila” gradištansku nuriju ili parohiju su februara 1734. godine činila sledeća sela Tribroda (16), Kusići (22), Gradište (50) i Požežena (12). Podaci istog teftera ali za 1735. godinu se ne razlikuju od prethodnog.

Crkva Svetih arhistratiga u (Velikom) Gradištu pominje se prvi put za vreme austrijske vladavine severnom Srbijom početkom XVIII veka. Egzarh Maksim Radković u svom izveštaju iz 1733. godine daje detaljniji opis gradištanske crkve. Crkva je bila sagrađena od drveta, pokrivena crepom i ubeljena krečom. Po Maksimu sagrađena je 1720. godine. Osveštena je rukom vdadike Stefana. Antimi(n)s je bio mitropolita Mojsija Petrovića. Crkva je od knjiga imala: “psaltir srbski, oktojih srbski, petoglasniv srbski, trebnika dva srbska, apostol srbski jedan.” Sveštenik Nikola Milić, je bio rodom iz Luvikovje, i rukopoložen je na oba stepena od mitropolita Mojseja Petrovića. Ispovedo se duhovniku arhimandritu Vasiliju Pekskom poslednji put o Vaskrseniju 1733. godine. “Pravilo držit i leturgiju pojet.” Od knjiga je imao: “polustav moskovski, trebnik moskovski, evangelije srbsko, liturgija srbska.” Imao je sina i singeliju mitropolita Mojsija Petrovića. Egzarh Jovan Mihajlović u izveštaju za 1734. godinu piše Gradište ima crkvu Svetih Arhistratiga Mihaila i Gavrila: “Starovremena, kako sazidata ima 12-t let, plotom i drevom duvari, povapljena blatom i krečom pobeljena.” Crkvu je osveštao episkop Stefan Ljubibratić. Istu crkvu Gradištanci su “na novo obnovili na sadašnju vizitaciju pro ljeto 1735-to. Svod nov napravili”. Pop Nikola je bio u Gradištu i 1734. i 1735. godine.

Sa ostalim narodom tokom rata 1788-91. godine emigrirao je iz Srbije u Austriju i gradištanski sveštenik Živko Vučić, koji se naselio u Beloj Crkvi. Vladika temišavarski Jovan Jovanović Šakabenta, podneo je, 21. januara 1792. godine, izveštaj Ilirskoj kancelariji, o sposobnostima i zaslugama sveštenika koji su ostali u Austriji. Po njegovom mišljenju sveštenik Živko Vučić je bio nesposoban za sveštenika u Banatu.

Ovaj tekst objavljen je osnovu projekta o sufinansiranju medijskih sadržaja opštine Veliko gradište pod nazivom “VLAŠKI DA SE RAZUMEMO”. Stavovi izneti u podržanom medijskom projektu nužno ne izražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva.

KOMENTARIŠI