U Srbiji je tokom prošle godine umrlo skoro dva puta više građana nego što se rodilo beba, pokazuju podaci iz matičnih knjiga rođenih i umrlih tokom 2020. godine. Rođene su 61.693 bebe, a umrle su 114.954 osobe.
U poređenju sa 2019. godinom kada su rođene 63.484 bebe, Srbija beleži pad broja rođenih za 2,8 odsto.
Broj umrlih veći je za 13.991 u 2020. godini u odnosu na godinu koja joj je prethodila (100.963).
Šef Odseka za demografiju Republičkog zavoda za statistiku Gordana Bjelobrk kaže da se iz godine u godinu rađa sve manje dece.
Srbija je imala u 2019. godini 450 više rođenih beba nego 2018. godine i to je bila direktna posledica finansijskih mera podrške porodicama sa decom koje je donela Vlada Srbije 2018. godine.
“Desio nam se kovid prošle godine i ta godina ne može u potpunosti da odslika naša demografska kretanja. U 2020. godini je došlo do značajnog povećanja broja umrlih u odnosu na prethodne godine. Broj umrlih se kreće u proseku od 102.000 do 103.000 poslednjih pet-šest godina”, rekla je Bjelobrk za agenciju Tanjug.
Negativan prirodni priraštaj još od 1992.
Srbija ima negativan prirodni priraštaj od 1992. godine, a veliki broj opština čak od šezdesetih godina. Sve to je uticalo na smanjenje broja stanovnika, ali i na smanjenje mladih generacija koje učestvuju u rađanju, na povećanje prosečne starosti stanovništva.
“Nepovoljan demografski potencijal koji ima Srbija ne može da obezbedi prosto obnavljanje stanovništva duži niz godina, a najverovatnije neće moći ni u narednom periodu”, navela je Bjelobrk.
Napominje da se sa istim problemom suočavaju sve zemlje Evropske unije, te da imaju isto kao i Srbija problem sa natalitetom, ali da migracionom politikom pokušavaju to da nadomeste.
“Istočna Evropa i u migracijama gubi stanovništvo, dok zapad uspeva da migracionim politikama stimuliše mlade ljude u reproduktivnom periodu da dolaze kod njih. Tako pokušavaju da ublaže negativne demografske tendencije”, objasnila je Bjelobrk.
Svaki peti stanovnik stariji od 65 godina
Prosečna starost stanovništva u Srbiji je 43,3 godine i to je našu zemlju svrstalo među prvih deset po starosti u Evropi. Danas je svaki peti stanovnik u Srbiji stariji od 65 godina, a prema nekim projekcijama, 2041. godine se očekuje da to bude svaki četvrti stanovnik.
Istočna Srbija već ima takvu sliku. Mladi se sele u gradove, te se svake godine dodatno smanjuje potencijal za obnovu stanovništva.
“Neka naselja se totalno prazne. Imamo opštine koje imaju jako visoku prosečnu starost. Prosečna starost u Crnoj Travi je 56 godina. Tu bilo koje mere da donesete ne mogu da daju skoro nikakve rezultate. Takav je Gadžin Han, Svrljig, Ražanj. To su opštine gde je prosečna starost stanovništva preko 50 godina”, navela je Bjelobrk.
Samo sedam opština ima pozitivan prirodni priraštaj
Od 160 opština u Srbiji, samo se u sedam beleži pozitivan prirodni priraštaj – Zvezdara kao jedina beogradska opština, Novi Sad, Bujanovac, Preševo, Tutin, Novi Pazar.
Bjelobrk kaže da je Srbija jedna od deset zemalja koje imaju najbrži pad broja stanovnika. Napominje da treba razmišljati i o tome da će razvijene zemlje pokušati da brzo povrate ekonomiju nakon pandemije koronavirusa, te da će nastojati da privuku mlado stanovništvo.
“Možda je ovo trenutak da motivišemo mlade da ostanu u Srbiji i da se odluče na stvaranje potomstva. Država tu mora da reaguje. Osim finansijske podrške potrebno je mladim ljudima omogućiti da porodični i radni potencijal ostvare u svojoj zemlji”, kaže Bjelobrk.
“Srbija bolje prošla od zapadnoevropskih zemalja”
Demograf Vladimir Nikitović iz Instituta društvenih nauka kaže da se zaboravlja da nepovoljni trendovi već dugo traju i da Srbija od raspada Jugoslavije beleži više umrlih nego rođenih, te da brojevi od prošle godine nisu iznenađenje.
Napominje da je povećanje broja umrlih u odnosu na prethodne godine posledica pandemije, ali da se Srbija tu ne razlikuje od ostalih evropskih zemalja, čak da je bolje prošla od zapadnoevropskih zemalja.
Kod većine zemalja, navodi, skok broja umrlih je bio oko 20 odsto u Španiji čak i 30 odsto, dok se za Italiju još nisu kompletirani podaci.
“Najbezbolnije su prošle, govorimo o apsolutnim brojevima, Norveška skoro bez ikakve promene, Švedska, Danska, Nemačka. Od suseda jedino je Mađarska imala porast broja umrlih za oko sedam odsto. U SAD je porast broja umrlih 22 odsto, a kod nas 12 odsto”, naveo je Nikitović.
“Mere finansijske podrške nisu dovoljne”
Vladimir Nikitović ističe da su podeljena mišljenja da li su mere koje su primenjene tokom epidemije u raznim zemljama dale rezultate i da je opšti utisak da potpuno zatvaranje nije dalo željene rezultate.
“Ako poredite samo zvanične brojeve, imate tri četvrtine viška umrlih samo zahvaljujući indirektnom uticaju kovida, a to je zbog nedostupnosti zdravstvene zaštite. To je nešto što je slučaj i u drugim zemljama i što govori da globalno možda nije dobro odgovoreno na pandemiju”, rekao je Nikitović.
Mere finansijske podrške porodicama sa decom, kaže, jesu bitne ali dodaje da to nije dovoljno, da se mora rešiti problem nedostatka kapaciteta u vrtićima, uskladiti rad vrtića sa radnim vremenom roditelja.
Napominje da je nesigurnost žene na tržištu rada važan faktor koji dovodi do odlaganja rađanja.
Rađanje za poslodavce nije najvažnija stvar u Agendi, ističe on i dodaje da lokalne samouprave moraju da pomognu roditeljima raznim servisima.
