Najviše građana, otkad je u Srbiji, pre pola godine, uvedena besplatna pravna pomoć, tražilo je i dobilo ovu uslugu u Beogradu – broj premašuje 5.000. To je ujedno trećina ukupnog broja onih koji su konkurisali u celoj državi. Slede Kragujevac, Sombor, Pirot, Novi Sad, Kanjiža…
Zanimljivo je da je najmanje zahteva bilo u siromašnijim sredinama. Na primer, u Doljevcu četiri, Golupcu i Dimitrovgradu po tri, u Kuršumliji samo dva.
Praksa advokata i opština pokazuje da su ljudi najčešće tražili usluge u vođenju parnice i upravnog postupka, ali i u slučajevima izvršenja. Veliki broj zahteva vezan je za razvod braka, davanje izdržavanja i poveravanje dece, a u krivičnom postupku za pomoć žrtvama porodičnog nasilja.
Kako kažu u Ministarstvu pravde, od 15.000 onih koji su se obratili lokalnim samoupravama, njih 2.222 tražilo je besplatnu pomoć, a odobreno je 2.019 zahteva. Pravnu podršku dobilo je 12.745 ljudi. Od toga, pravni savet njih 8.105, opštu pravnu informaciju 3.922, dok je 718 korisnika dobilo pomoć u sastavljanju formulara.
– Broj korisnika besplatne pravne podrške znatno je veći, jer je veliki broj lokalnih samouprava pružao pravne savete i opšte pravne informacije svim građanima. Međutim, pojedine samouprave imaju problem sa nedostatkom diplomiranih pravnika, pa u njima samo jedno lice obavlja ove poslove – kažu u Ministarstvu, i dodaju da čak i kada nema dovoljno kapaciteta u opštinama, građani će biti upućeni na druge pružaoce i moći će da ostvare pristup pravdi.
U isto vreme, u određenim lokalnim samoupravama uopšte nije bilo zahteva građana, iako imaju ovlašćeno lice, što pokazuje da stanovnici nisu dovoljno informisani o svojim pravima i da je potrebno sprovesti širu kampanju.
Ko ima pravo na pravne usluge koje ne mora da plati? U prvoj grupi su korisnici prava na novčanu i socijalnu pomoć ili dečiji dodatak. U drugoj su oni koji nisu korisnici tog prava ali bi zbog plaćanja advokata i troškova sudskog postupka iz sopstvenih prihoda vidno osiromašili i dospeli u tu kategoriju. U trećoj grupi su pripadnici ranjivih grupa, nezavisno od finansijskog stanja. Npr. deca u sudskim i drugim postupcima, žrtve nasilja u porodici, azilanti, izbeglice, lica pod supsidijarnom zaštitom, interno raseljeni, osobe sa invaliditetom…
Besplatnu pravnu pomoć pružaju advokati i nadležne službe u opštinama i gradovima. Mogu da je pružaju i udruženja, ali samo u postupcima ostvarivanja prava na azil i zaštitu od diskriminacije, a ona koja se bave zaštitom ljudskih i manjinskih prava, u postupcima porodičnog, partnerskog ili seksualnog nasilja, kad su u pitanju prava LGBT osoba, Roma, dece, invalida…
Do 24. marta, prema podacima Ministarstva, podneto je 87 žalbi na rešenja kojima su opštinski organi odbili zahteve za pružanje besplatne pravne pomoći ili ih nisu rešili. Čak 71 žalba izjavljena je zbog nepostupanja nadležnih službenika u Kruševcu.
