Od 2010. godine Svetska zdravstvena organizacija (SZO) je ustanovila obeležavanje 28. jula, kao dan borbe protiv Hepatitis-a. Ovaj dan je odabran u čast rođendana nobelovca prof. Blumberga-a, koji je otkrio virus Hepatitis-a B.
Cilj obeležavanja pomenutog datuma je eliminacija hepatitisa kao važnog javnozdravstvenog problema do 2030. godine. S obzirom na to da se u svetu svake godine dijagnostikuje oko 10 miliona novih slučajeva, pokrenut je globalni projekat pod nazivom „Za svet bez hepatitisa”, sa ciljem da se do 2030. godine eliminiše ovaj virus.
U Republici Srbiji virusni hepatitisi čine 5% svih prijavljenih zaraznih bolesti. Kod akutnih infekcija hepatitisa B i C simptomi su izuzetno retki. Hronične infekcije hepatitisa B i C uglavnom ne pokazuju simptome duži vremenski period, ponekada godinama ili decenijama. U odnosu na akutne virusne hepatitise B i C za koje se beleži smanjenje obolevanja u našoj zemlji, za hronične virusne hepatitise B i C registruje se porast prijavljenih slučajeva, kao i svuda u svetu. U asimptomatskom periodu hepatitis B i C uzrokuju oštećenje jetre i potom izazivaju cirozu i karcinom jetre. Više od 60% slučajeva primarnog karcinoma jetre je posledica kasne dijagnostike i lečenja infekcija uzrokovanih hepatitisima B i C. Dve trećine ovih slučajeva karcinoma uzrokovano je virusom hepatitisa B, a jedna trećina virusom hepatitisa C.
U našoj zemlji se od 2006. godine sprovodi obavezna imunizacija protiv virusnog hepatitisa B dece u prvoj godini života i nevakcinisane dece u 12. godini života. Ova visoko efektivna preventivna mera je doprinela da se u poslednjih 10 godina registruje značajno smanjenje broja obolelih od akutnog hepatitisa B.
Hepatitis B i C se ne dobijaju socijalnim kontaktom sa obolelim (rukovanjem, niti ako radimo ili družimo sa takvom osobom). Oba virusa se prenose kontaktom sa zaraženom krvlju, odnosno upotrebom već korišćenih/zaraženih igala i špriceva, nezaštićenim seksualnim odnosom, kao i tokom porođaja sa majke na dete.
Hepatitis B je veoma raširen u celom svetu. Prenosi se putem krvi i krvnih produkata, seksualnim putem i sa majke na dete. Zbog toga je obavezno testiranje svih dobrovoljnih davaoca krvi, lica kojima se planira hirurška intervencija, žena u okviru pripreme za porođaj.
Ispoljavanje simptoma od rizičnog kontakta do pojave same bolesti je od 45 do 180 dana. Može imati nekoliko faza ispoljavanja simptoma i biti akutni i hronični, odnosno može imati blaže simptome ili teže koji se na kraju razvijaju u cirozu jetre. Laboratorijski se dokazuje iz krvi antigena (HbsAg) i više vrsta antitela (anti HBs, ukupni anti-HBc, anti HBcIgM i anti HBe). Primarni cilj je sama edukacija o samom virusu i načinu prenosa a najvažnija je vakcinacija.
Hepatitis C se prenosi isključivo putem krvi. Njegovo pojavljivanje u krvi od trenutka rizičnog kontakta iznosi 4 do 6 nedelja. Dokazuje se iz seruma određivanjem anti HCV antitela 7 do 8 nedelja nakon infekcije. Moguće je i njegovo dokazivanje PCR metodom koja se pored dijagnoze koristi i za praćenje efekta terapije.
Kod najvećeg broja obolelih od akutnog i hroničnog hepatitisa B i C u prethodnom periodu način prenošenja uzročnika je ostao nepoznat, ili su u pitanju nezaštićeni seksualni odnos, korišćenje nesterilnog pribora za injektiranje psihoaktivnih supstanci, medicinske intervenicije, tetovaža i pirsing.
Hepatitis A je uz hepatitis B i C najrasprostranjeniji, najmanje je opasan oblik ovog oboljenja. U narodu je poznat kao zarazna žutica i virus se nalazi u stolici obolele osobe, pa je put prenosa preko prljavih ruku. Zbog toga, za hepatitis A najvažnija mera prevencije je higijena. Inkubacija, odnosno vreme od ulaska virusa do ispoljavanja bolesti iznosi od 14 do 30 dana. Počinje opštim simptomima slabosti, malaksalosti, vrtoglavice a u daljem toku osećajem težine i bola u želudcu i ispod desnog rebarnog luka, mučnina, povraćanje, promena boje urina, promena boje beonjača i kože. Oporavak sledi nakon 12 nedelja. Dijagnoza se postavlja dokazivanjem anti-HAV IgM antitela iz krvi koja se pojavljuju 3 nedelje nakon izlaganja virusu, dostižu najviši nivo 4-6 nedelja a mogu se dokazati i 6-9 meseci nakon početka bolesti.
Virusne hepatitise B i C je moguće sprečiti, lečiti, a u slučaju hepatitisa C moguće je i izlečenje. Uzimajući u obzir prirodan tok bolesti koji u dužem periodu može proticati bez simptoma, ključno je smanjiti rizik za prenošenje ovih krvnoprenosivih infekcija.
Osnovne mere su pravilna higijena ruku, korišćenje lične zaštitne opreme i adekvatno sterilisanih instrumenata kod pružalaca kozmetičkih (tetoviranje, prising, trajna šminka, kozmetičke procedure, manikir, pedikir i dr.) i medicinskih usluga. Podjednako su važne i lične mere zaštite poput korišćenja ličnog pribora za higijenu, sterilnog pribora za injektiranje psihoaktivnih supstanci, izbegavanje nezaštićenih seksualnih odnosa i određenih kozmetičkih usluga.
Dobro osmišljenim preventivnim programima (informisanje, podizanje nivoa znanja o bolesti, edukativnim kampanjama i promovisanjem testiranja), ali i obezbeđivanjem adekvatne terapije, incidencija ovih bolesti može da se smanji u svakoj sredini.
