Ostaci srednjovekovnog grada Golupca nalaze se na desnoj obali Dunava, na najnepristupačnijem mestu koje predstavlja ulaz u Đerdapsku klisuru. Sam prostor tvrđave pripada Nacionalnom parku Đerdap i u okviru je prirodnog rezervata pod nazivom Golubački grad.
Vrednost ovog rezervata ogleda se u postojanju veoma retkih biljnih zajednica i vrsta. Neposredno pre početka Đerdapskog tesnaca, Dunav je najširi u celom svom toku, a u pravcu rumunskog sela Koronine i tvrđave, na sredini reke, viri stena visoka oko 5 m, poznata kao ,,Baba-kaj’’ ( što na turskom znači ,, pokaj se’’ ). Za ovu stenu, kao i za samu tvrđavu, vezuju se mnoge legende koje govore o imenu, životu i smrti, ljubavi i ratu.
Prvi put u istorijskim izvorima Golubac se pominje 1335. godine kao tvrđava sa ugarskom posadom. Iako je grad osnovan pre, ne zna se kada i ko ga je podigao. Etimologija nam ne govori ništa, sem da je u imenu grada sadržana reč golub. Na osnovu pojavljivanja imena grada na srednjovekovnim kartama, uočavaju se različiti nazivi u zavisnosti od korišćenog jezika. Tako imamo nazive Galambas, Galambocz, Colombazo, Columbaz, Columbarum, Taubersburg, Tawbenstein, Peristerin, Giwerdzinlik i slične varijacije iz kojih saznajemo da je osnovna reč golub izrečena na više jezika-latinski, mađarski, nemački, grčki, turski, a nastavci tipa ocz su karakteristični za Slovene.
Iako u blizini grada postoje ostaci starčevačke, vinčanske i žutobrdske kulture, kao i rimski Vicus Cupae sa tragovima puta Via Militaris, koji je obezbeđivao komunikaciju između utvrđenja na limesu, ova srednjovekovna tvrđava, kako dosadašnja istraživanja pokazuju, nije nastala na temeljima nekog antičkog ili ranovizantijskog utvrđenja, niti je bila vezana za rudarsku proizvodnju.
Po svemu sudeći, planski je građena zbog vojno-strategijskog značaja ovog mesta. Pre svega, prirodni položaj lokacije je takav da obezbeđuje sigurnost utvrđenju sa tri strane: visoke litice Ridana štite ga sa južne i istočne strane, a sa severne Dunav. Jedino je zapadna strana pristupačna i bila je obezbeđena vodenim rovom. Takođe, sa ovog mesta mogli su se kontrolisati vodeni i kopneni put, koji su povezivali istok i zapad. Tako, od svog prvog pomena pa nadalje, Golubac je imao važnu ulogu pogranične tvrđave, menjajući često svoje gospodare.
Ovakav položaj učinio je da, tokom XIV i XV veka, Golubac postane pogranični grad, poprište sukoba između Srbije, Mađarske i Turske. Iako se ne zna od strane koga je podignut, svi su imali potrebu za njegovom izgradnjom: Ugari da bi obezbedili posede preko Dunava i da bi se zaštitili od prodora Turaka, Srbi da bi zaštitili srpske oblasti i od napada Mađarske i od Turske, a Turskoj je ovo bio put ka Evropi i daljim osvajanjima. Ko je posedovao grad, posedovao je moć nad granicom države. Tek posle konačnog pada u ruke Turaka, ovaj grad gubiće lagano na svom značaju i ostaće samo kao podsetnik jedne burne prošlosti.
Grad je tek 70-ih godina 20. veka ušao u sferu interesovanja naših istraživača, što je bilo podstaknuto izgradnjom hidroelektrane ,,Đerdap I“ jer su u okviru ovog projekta izdvojena sredstva za istraživanje. Utvrđeno je da grad ima osnovu prilagođenu konfiguraciji terena i da ga čine 9 kula sa bedemima koji ih povezuju i palata. Početak upotrebe vatrenog oružja u 15. veku odrazilo se na tvrđavu jer je došlo do prilagođavanja kula i izgradnje nove, topovske kule. Iako nisu poznati ni tačno vreme podizanja grada ni graditelji, pojedini naučnici misle da je Golubac u duhu srpskih utvrđenja 13. i 14. veka, te da je ipak u pitanju srpska tvorevina iz vremena kralja Dragutina.
