Čuvena serija “Dosije iks” Krisa Kartera u kojoj su glumili Dejvid Duhovni i Džilijan Anderson, emitovana je od 1993. do 2002. godine i trajala je devet sezona.
Osvojila je čak 15 prestižnih Emija i pet Zlatnih globusa i svojevremeno je važila za jednu od najdužih naučnofantastičnih serija u istoriji televizije u Sjedinjenim Američkim Državama.
Nastavljena je 2016. u vidu minu-serije, pa su njeni obožavaoci imali priliku da uživaju u novim epizodama u kojima čuveni agenti Molder i Skali istražuju paranormalne fenomene.
1. Ideju za “Dosije iks”, producent Kris Karter dobio je nakon što je pročitao izveštaj u kojem je 3,7 miliona ljudi tvrdilo da su ih oteli vanzemaljci. Takođe, na razvoj serije značajno su uticala ostvarenja “Alfred Hitchcock Presents”, “Tales from the Darkside”, “The Twilight Zone”, “Night Gallery”, a najviše od svih “Kolchak: The Night Stalker”.
2. Lik agenta Ef-Bi-Aja Dejne Skali inspirisan je likom Klaris Sterling iz filma “Silence of the Lambs“. Inače, prezime je dobila po Vinu Skaliju, Karterovom omiljenom sportskom komentatoru, dok je Molder devojačko prezime njegove majke.
3. Vilijam B. Dejvis, glumac poznat po ulozi “Pušača”, zapravo je prekinuo da puši 70-ih godina. U seriji je pušio biljne cigarete.
4. Prepoznatljivo zviždanje iz muzičke teme zasnovano je na gitarskom rifu pesme “How Soon Is Now?” britanskog alternativnog rok benda “The Smiths“.
5. Mič Piledži (zamenik direktora Ef-Bi-Aja, Volter Skiner) je bio gostujući glumac u prvoj epizodi serije. Kasnije je zamoljen da se vrati na nekoliko epizoda u drugoj sezoni, a kako je vremenom postao najbitniji lik pored Moldera i Skali, ostao je u seriji sve do njenog kraja 2002. godine.
6. Osim toga, na snimanju je upoznao svoju suprugu Arlin Voren, dublerku Džilijan Anderson. Međutim, to nije sve. Na venčanju im je kum bio Dejvid Duhovni, a Arlin je kasnije glumila Skinerovu sekretaricu.
8. Budući da je protivzakonito napraviti lažnu Ef-Bi-Aj značku, one upotrebljene u ”Dosijeu” su modifikovane pa na njima, ukoliko ste možda primetili, piše “Federal Bureau of Justice, United States Department of Investigation”.
10. Prvih pet sezona serije snimljeno je u Vankuveru. Kasnije je snimanje preseljeno u Sjedinjene Američke Države, jer je Dejvid Duhovni počeo da negoduje zbog klimatskih uslova i prevelike odvojenosti od svoje tadašnje supruge Tee Leoni.
11. Robert Patrik (Džon Doget) je brat Ričarda Patrika, frontmena rok benda “Filter“. Njihova pesma “Thanks Bro” bila je korišćena u seriji.
12. Očevi Moldera i Skali zovu se istim imenom – Vilijam, koje je takođe i srednje Foksovo ime, ali i ime Dejninog brata i sina.
13. Rebeka Tulan, poznata po ulozi Molderove majke, u stvarnom životu je samo godinu dana starija od Dejvida Duhovnog.
14. “Usamljeni revolveraši”, trio teoretičara zavere protiv vlade koji su svojevremeno pomagali Molderu i Skali, takođe su imali svoju kratkotrajnu seriju. Prva epizoda je bila prikazana u martu 2001. godine, ali je uskoro prekinuta (poslednja epizoda je prikazana nekoliko meseci kasnije). Mnogi ljudi su bili začuđeni zbog toga, jer je gledanost te serije bila mnogo veća od gledanosti prve sezone “Dosijea”.
15. Sudeći po “Njujork tajmsu”, “Dosije iks” je verovatno prva serija koja je za ogroman broj obožavalaca mogla da zahvali internetu. U seriju su od samog početka bile uključene nove tehnologije – Molder i Skali su često komunicirali mobilnim telefonima, putem mejla i tome slično, a “Usamljeni revolveraši” su prikazani kao poklonici interneta još od 1994. godine. Takođe, mnogi ljubitelji “Dosijea” imali su pristup internetu i postali su poznati kao “X-Philes” (termin proizilazi iz grčkog korena “phil”, što znači ljubav ili opsesija). Oni su po međusobnom dogovoru diskutovali o epizodama serije na nezvaničnim sajtovima, formirali zajednice sa ostalim fanovima širom sveta i pisali svoje vlastite priče (tzv. “fanfikšn”).
