Današnja popularna turistička destinacija svedok je silnih bitaka velikih sila, koje su po svaku cenu želele da zavladaju zdanjem koje je kontrolisalo Dunav.
Na visokim liticama najnepristupačnijeg dela ulaza u Đerdapsku klisuru, na desnoj obali Dunava, smešten je Golubački grad, jedna od najčudesnijih srednjevokovnih tvrđava u Srbiji.
Mesto koje je preživelo burnu istoriju nalazi se u Nacionalnom parku „Đerdap“, četiri kilometra od mesta Golubac. Tokom srednjeg veka oko te tvrđave vodile su se brojne bitke, naročito između Otomanskog carstva i Mađarske kraljevine, sve dok 1867. godine konačno nije predata knezu Mihailu Obrenoviću.
Golubačka tvrđava je lepezasto građena i sastoji se od tri dela: prednjeg, zadnjeg i gornjeg grada. Ima 10 kula i dve velike kolske kapije. Osnova je nepravilnog oblika, zbog prilagođavanja neimara terenu na kojem je građena. U gradu su se nalazili unutrašnje i spoljno utvrđenje, a ispred grada se nalazi prednji zid šanca, za koji se pretpostavlja da je bio pun vode. Strateški položaj dozvoljavao je kontrolu drumskog i rečnog saobraćaja kroz Đerdapsku klisuru.
Prednji grad se sastoji od gornjeg i donjeg dela, povezanih četvrtom i sedmom kulom. Ulaz je u donjem delu, u kojem su osma i deveta kula, a na kraju grada je deseta kula, koju su dogradili Turci i koja kontroliše prolaz Dunavom i prilaz luci, te je zidom povezana sa devetom kulom. Na suprotnoj strani je kolska kapika, koja je vodila ka zadnjem gradu.
Zid koji povezuje drugu i četvrtu kulu i oštra stena odvajaju zadnji i gornji grad, a kroz kapiju se ulazi u gornji grad. Golubačku tvrđavu čini i citadela pravougaone osnove.
Kule imaju drvene spratove, a polovina ih je sa svih strana izgrađena od kamena, dok su kod ostalih od tog materijala napravljene tri strane, a četvrte, koje je okrenuta ka unutrašnjosti, nema.
Tvrđava je nastala na mestu starog rimskog utvrđenja, na liticama uzvišenja Radana. Prema istorijskim podacima, sagradili su je Srbi u drugoj polovini 13. i početkom 14. veka. U početku je građena kao uporište u borbi hladnim oružjem, ali je vremenom menjana i dodavani su joj elementi potrebni artiljeriji. Konačan izgled Golubačka tvrđava dobila je krajem 15. veka.
Ovo mesto preživelo je zaista burnu istoriju. Bilo je deo države kneza Lazara, ali ga je 1389. godine, odmah nakon Kosovskog boja, zauzeo Bajazit Prvi. Tri godine kasnije ga je preuzeo ugarski kralj Žigmund, koji ga je 1403. predao despotu Stefanu, nakon čije je smrti 1427. godine, zajedno sa Beogradom, Golubac trebalo da bude predat Ugarima, ali ga je vojvoda Jeremija, komandant grada, dao Turcima.
Obnovom Srpske despotovine 1444. godine, u njen sastav ulazi i Golubac, ali ga dve godine nakon smrti despota Đurađa 1456. osvajaju Turci. Ugarski kralj Matija Korvin osvaja Golubac 1481. godine, ali ga ubrzo napušta, pa tvrđavom do 19. veka vladaju Turci, osim u dva kraća perioda, kada su ga držali Austrijanci i srpski ustanici, tokom Kočine krajine i Prvog srpskog ustanka. Golubac ponovo postaje srpski nakon Drugog srpskog ustanka.
Danas je popularna turistička destinacija, čija su revitalizacija i obnova pri kraju. Na Golubačkoj tvrđavi do sada je završeno 90 odsto radova, te bi naredne turističke sezone kompletna tvrđava trebalo da bude dostupna za turiste.
Tajna porekla imena
O poreklu imena Golubac postoje razne legende…
Jedna od njih kaže da je tu živela prelepa devojka Golubana, kojoj je turski paša donosio darove, ali ga je ona odbijala. Iznervirani paša je naredio da bude kažnjena, pa je devojka vezana za stenu u Dunavu. Izmučena je i ostavljena pticama da unakaze njeno telo.
Druga legenda pak kaže da je u kuli koja je dominirala mestom bila zatočena vizantijska princeza Jelena, koja je tugu i samoću ublažavala hraneći golubove, po kojima je grad dobio ime.
Treća legenda kaže da su za ime zaslužni divlji golubovi, koji su se nekada u ogromnom broju gnezdili na liticama.
